Trí Tuệ Nhân Tạo – Kẻ Đánh Cắp Việc Làm

Chúng ta đang ở trong thời đại 4.0 với sự can thiệp, tác động sâu rộng về nhiều mặt của các tiến bộ công nghệ từ các ngành công nghiệp cho tới đời sống hàng ngày. Đi kèm với đó là sự lo sợ về việc AI – Trí tuệ nhân tạo sẽ chiếm các công việc của con người, nó giống như một lời đồn đi kèm với việc AI được ca ngợi ở khắp nơi làm ta ngày càng tin tưởng vào giả thiết này. Vậy liệu lời đồn có trở thành sự thực và ngành nghề nào có thể tránh khỏi vòng xoáy này?

AI chiếm lấy công việc của con người.

Xin chia buồn với loài người vì đây là một mệnh đề đúng. Và việc này đã, đang xảy ra ở hầu khắp các ngành nghề, đặc biệt là những nghề có một khuôn mẫu nhất định, theo suy nghĩ của tôi thì đây là những ngành dễ bị tổn thương nhất trong cuộc cách mạng này.

Ví dụ như trong lĩnh vực nhà hàng – khách sạn những vị trí trong chuỗi hoạt động của khách sạn có thể bị thay thế hoàn toàn bởi robot, người ta đã xây dựng một khách sạn như vậy ở Tokyo, Nhật Bản; một khách sạn với các nhân viên toàn bộ là robot.

Khẩu hiệu của nơi này chính là “a commitment for evolution” – “như một lời cam kết cho sự tiến bộ” ; hiện tại khách sạn này có chi nhánh trên khắp nước Nhật và tôi tin là trong khoảng thời gian khó khăn bởi nCovid như hiện tại thì mô hình như này lại ít bị tác động tiêu cực hơn so với các mô hình khách sạn truyền thống.

Hay như nghề tài xế, chắc tôi không cần nói nhiều về nghề nghiệp này rồi, với việc công nghệ xe tự lái đang phát triển vượt bậc với những bước tiến như nhảy cóc ở thời điểm hiện tại thì tôi tin rằng vào một tương lai gần thì con người không cần phải lái xe nữa khi chính chiếc xe của chúng ta sẽ biết cách di chuyển đúng luật, an toàn, tối ưu quãng đường, nhiên liệu,… những điều mà không một tài xế nào có thể luôn luôn đảm bảo được.

Thế những ngành nghề nào hiện tại vẫn bất khả xâm pháp đối với AI?

Những nơi AI chưa chạm đến

Khá hiển nhiên thì AI chưa thể chạm đến những lĩnh vực mang nhiều cảm tính ở con người như tâm lý học, tôn giáo hay nhân sự những ngành mà gần như luôn đòi hỏi sự tiếp xúc, thấu hiểu cảm xúc giữa người với người. Cảm xúc, tình cảm con người hiện tại vẫn là một điều gì đó rất khó để những dòng mã máy có thể diễn dịch một cách chính xác được.

Nhưng tình cảm giữa người với người không phải là rào cản duy nhất đối với AI ở thời điểm hiện tại. Trong lĩnh vực giáo dục, nơi mà hiện tại ở riêng Việt Nam vẫn chỉ có những bước tiến nhỏ nhoi ở việc ứng dụng công nghệ vào giảng dạy với các bài giảng được trình chiếu thay vì phấn trắng bảng đen như truyền thống, cảm xúc không phải là thứ ngăn cản bước tiến của AI; một cỗ máy thông minh có thể phát âm ngoại ngữ một cách chuẩn mực không lẫn lộn phương ngữ, có thể giải một bài toán, đưa ra đáp số hoàn hảo trong nháy mắt mà không sợ có bất kỳ sai sót nào, có thể đưa ra câu trả lời cho bất kỳ câu hỏi nào ngoài phạm vi sách giáo khoa mà không phải hứa hẹn trả lời vào buổi sau.

Nhưng có một đặc tính ở giáo dục mà hiện tại AI chưa thể nào thỏa mãn được; đó là sự trao-truyền, đó lá khả năng giải thích; một chiếc máy tính mang trong mình những phần mềm AI về toán tốt nhất có thể giải bài toán nhưng lại không thể giải thích tại sao lại có cách giải như vậy; trong giờ khoa học, AI có thể tìm ra một công thức hóa học mới nhưng hiện tại chắc chắn nó không thể giúp các học sinh của mình biết được con đường để tìm ra các hợp chất mới.

Tiếc thay, điều AI thiếu xót đó lại gần như là điều cốt lõi, thiết yếu nhất đối với giáo dục. Giáo dục cần phải giúp con người hiểu được con đường đi đến đáp án chứ không phải chỉ đáp án mà thôi. Ở thời điểm hiện tại, cách một mô hình AI vận hành đa phần vẫn là một “hộp đen” đối với con người, ta chỉ biết những “nguyên liệu” đưa vào và kết quả được AI đưa ra còn việc AI làm việc như thế nào với các “nguyên liệu” đó thì ta hoàn toàn không biết. Bởi lẽ đó nên giáo dục vẫn còn nằm ngoài danh sách các ngành nghề AI chưa động tới được.

Nhưng liệu rằng sự an toàn của giáo dục là mãi mãi?

Sự khởi đầu của AI có thể giải thích – Explainable AI

Trong những năm gần đây có một ngành cũ mà mới đang dần phát triển trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, Explainable AI, hay gọi tắt là XAI, với những thành tựu trong ngành này ta có thể giải mã các “hộp đen” của AI và như một hệ quả kèm sau đó, những rào cản được tạo ra bởi các “hộp đen” này cũng sẽ được giải tỏa. Khi đó giáo dục sẽ không còn an toàn nữa, khi đó AI sẽ thực sự có đủ tiềm năng để thay thế con người mà cụ thể hơn là các thầy cô giáo trong việc truyền đạt kiến thức.

Như vậy kèm với sự phát triển của công nghệ thì con người ngày càng bị đánh chiếm nhiều phần lãnh thổ hơn trong lĩnh vực việc làm, con người nên phải ứng như thế nào? Có những ngành nghề, lĩnh vực nào mà AI khó có thể với tới trong tương lai gần? XAI mang hình hài thế nào mà lại có quyền năng lớn đến vậy? Liệu tính chất có thể giải thích được của các mô hình AI có thực sự cần thiết không khi hiện tại AI cũng đang rất tốt rồi.

Các vấn đề trên tôi sẽ bàn kĩ hơn trong phạm vi một bài viết khác.

Tham gia KHOÁ HỌC CGC JAVA TRỞ THÀNH LẬP TRÌNH VIÊN JAVA FULL-STACK TRONG 6 THÁNG

nguồn: codelearn.io